سفارش تبلیغ
صبا ویژن

جوان شیعه

ولایت فقیه

ولایت فقیه 

ماهیت ولایت فقیه

ولایت فقیه به معنای تصدی امور جامعه اسلامی و حق تصرف در مسائل سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، حقوقی و خلاصه همه مسائل اجتماعی است.  این ولایت از سنخ ولایت بر محجوران(سفیه، مجنون، صغیر) نیست که بر قصور جامعه دلالت کند بلکه از سنخ ولایت بر خردمندان است که ناشی از نیاز و ضرورت اجتماعی می باشد. بنابر این علی(ع) می فرماید: «لابُد لِلناس من اَمیرٍ بِرٍّ اَو فاجِرٍ»؛ مردم به ناچار نیاز به امیر دارند، نیکوکار باشد یا زشت کار (نهج البلاغه، خطبه 40) .

شرایط ولایت فقیه

در جامعه اسلامی تنها فقیه جامع الشرایط، ولایت دارد. فقیه جامع الشرایط کسی است که علاوه بر شرایط عمومی مثل عقل، ایمان، پاکزادی و ... باید سه ویژگی داشته باشد که عبارتند از : اجتهاد مطلق، عدالت مطلق، قدرت مدیریت و رهبری (بینش صحیح سیاسی و اجتماعی).این شرایط در روایات پیامبراسلام(ص) و امام علی(ع) آمده است.(اصول کافی، کتاب الحجه، حدیث8 نهج البلاغه، خطبه 173)

ضرورت ولایت فقیه

ادله عقلی و نقلی بر ضرورت وجود ولی فقیه در جامعه اسلامی دلالت دارد.

دلیل عقلی: این دلیل از  مقدمه تشکیل می شود.

1-    جامعه بشری به دین و قانون الهی نیاز دارد؛ زیرا انسان نمی تواند برای خود یک برنامه  جامع و خطاناپذیر طراح کند.

2-    قانون الهی نیاز به تفسیر و تبیین صحیح دارد تا مانع ابهام و اختلاف شود.

3-    مهمتر از وجود قانون، تحقق عملی و اجرای آن ها در جامعه در همه زمان هاست.

4-    عقل حکم می کند که بهترین فرد برای اجرای قوانین الهی کسی است که در قانون شناسی، تفسیر قانون و اجرای آن از خطا و اشتباه و تخلف مصون باشد (معصوم باشد).

5-    در صورت عدم دسترسی به معصوم (عصر غیبت) باید به سراغ کسی رفت که از هر جهت به امام معصوم شبیه تر باشد و او فقیه جامع الشرایط است.

ادله نقلی

1-    امام صادق (ع) در پاسخ به این پرسش که آیا در مسائل اختلافی که نیازمند داوری و قضاوت است، میتوان به سلطان (حاکم غیر دینی)و قضات منسوب از سوی او رجوع کرد، مراجعه به آنان را،رجوع به طاغوت دانسته و به شدت از آن منع کرده و عالمان دینی رابه عنوان حاکم بر جامعه اسلامی معرفی می کند: «اُنظُروا اِلی مَنْ کانَ مِنکُم قَدْ رَوی حَدیثَنا و نَظَر فی حَلالِنا و حَرامِنا و عَرفَ اَحکامَنا، فَاَرضوا بِه حَکَماً، فَانی قَد جَعَلتُهُ حاکِمًا»؛ بنگرید در بین شما کسی که گفتار ما را روایت می کند و در حلال و حرامی که ما بیان کردیم مطالعه کرده و آنها را می شناسد (فقیه باشد)، او را به عنوان حکم کننده قرار دهید؛زیرا من او را حاکم قرار داده ام.(وسائل الشیعه، حر عاملی، ج18، باب 11)

2-    پیامبر بزرگ اسلام(ص) فرمود: «اللهم ارْحم خُلَفایی، قیلَ یا رسولَ الله و مَنْ خُلَفائُک؟قال: الذینَ یَأتونَ مِنْ بَعدی و یروُن حدیثی و سُنَّتی» ؛ خدایا جانشینان مرا مورد رحمت خویش قرار ده. از آن حضرت پرسیدند جانشینان شما چه کسانی هستند؟ حضرت فرمودند آنان که پس از من می آیند و حدیث و سنت مرا روایت می کنند.(من لا یحضره الفقیه، شیخ  صدوق،ج4،حدیث 5919) امامان معصوم(ع) روشن ترین مصداق راوی حدیث و سنت هستند که در زمان غیبت، راویان حدیث فقیهان جامع الشرایط می باشند. از آنجا که پیامبر(ص) راویان حدیث را به طور مطلق جانشین خود دانسته، پس آن ها در همه شئون (تبلیغ دین، قضاوت، ولایت و زمامداری جامعه) جانشین حضرت هستند.

3-    امام عصر(عج) در پاسخ به نامه  به یکی از یاران خود درباره وظیفه شیعیان در رویداد ها و حوادثی که پیش میآید، فرمودند: اَما الحَوادِثُ الواقعَه فَارْجِعُوا فیها اِلی رُواةِ حَدیتَنا فَاِنَّهُم حُجَتی عَلَیْکُم وَ اَنا حُجَةُ الله عَلَیهِم .

در رویدار هایی که پیش می آید، به راویان حدیث ما مراجعه کنید؛ زیرا آنان حجت من بر شما هستند و من حجت خدا بر آنانم.(کمال الدین و اتمام النعمة،شیخ صدوق، ج2، باب 45، حدیث 4)

مقصود از حوادث واقعه، صرف مراجه در مسائل شرعی نیست؛ بلکه امور اجتماعی و رهبری جامعه اسلامی مد نظر است؛ زیرا مراجعه به فیهان در مسائل شرعی با روایات متواتر ثابت شده و در زمان معصومین(ع) هم رایج بوده و اختصاص به عصر غیبت ندارد.

ولایت مطلقه فقیه

مقصود از ولایت مطلقه، ولایت بی قید و شرط نیست. امام خمینی(ره) در توضیح ولایت مطلقه می فرمایند: «درتمام اموری که ائمه(ع) به واسطه حکومتشان بر مردم ولایت داشتند، فقها نیز از جانب امامان(ع) در آن امور دارای ولایت هستند»(کتاب البیع، ج2،ص488)

البته ولایت مطلقه فقیه همچون ولایت ائمه(ع) مقید ب احکام فرعی اولیه و ثانویه نیست و در نظام ولایی، مصالح عمومی نظام اسلامی و مسلمانان مقدم بر آن هاست. مانند: قرار دادن زکات بر اسب در زمان امام علی(ع)، واجب کردن خمس بر طلا و نقره از سوی امام جواد(ع). ولی فقیه نیز می تواند مسجدی که در مسیر خیابان قرار گرفته و برای مردم عسر و حرج دارد را تخریب نماید یا از فریضه مهم حج ممانعت نماید.