عصمت امامان (ع)
عصمت امامان (ع)
برای اثبات معصوم بودن ائمه (ع) ادله زیادی اقامه شده است .
· دلیل عقلی : نقض غرض :
غرض خداوند از بعثت انبیاء و جانشینان آنها ( امامان ) هدایت انسانهاست ، اگر آنها در تبلیغ و تبیین دین خطا کنند ، موجب گمراهی انسانها می شوند و این نقض غرض است ، یعنی غرض خداوند ، هدایت بود اما با فرستادن امام غیر معصوم ، مردم را گمراه نموده و غرض خود را نقض کرد . در حالی که می دانیم ، خداوند حکیم است و نقض غرض نمی کند . در نتیجه امامان معصوم هستند .
· دلیل نقلی :
آیه اول : وَإِذِ ابْتَلى إِبْراهیمَ رَبُّهُ بِکَلِماتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قالَ إِنِّی جاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِماماً قالَ وَ مِنْ ذُرِّیَّتی قالَ لا یَنالُ عَهْدِی الظَّالِمینَ
«وچون پروردگار ابراهیم، وى را با صحنههایى بیازمود و او به حد کامل آن امتحانات را انجام بداد، بوى گفت: من تو را امام خواهم کرد ابراهیم گفت: از ذریهام نیز کسانى را بامامت برسان فرمود عهد من به ستمگران نمىرسد».(بقره/124)
از این آیه سه استفاده می شود :
اولاً : مقام امامت از مقام نبوت بالاتر است ، زیرا حضرت ابراهیم (ع) مقام نبوت را داشت و پس از آزمایشهای مختلف به مقام امامت رسید .
ثانیاً : مقام امامت انتصابی است ، زیرا خداوند فرمود : « انی جاعلک » یعنی من تو را به مقام امامت منصوب می کنم .(پس انتخاب امام به دست مردم نیست)
ثالثاً : امام باید معصوم باشد ، زیرا خداوند فرمود : « لا ینال عهدی الظالمین» یعنی عهد من ( امامت ) به ظالم نمی رسد . ظالم کسی است که به خدا یا مردم یا نفس خود ظلم روا داشته باشد و در مقابل ظالم ، معصوم قرار می گیرد ، پس امامت به معصوم می رسد که در تمام عمر خود ، مرتکب ظلم نشده باشد .
آیه دوم : إِنَّما یُریدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهیراً (احزاب/33)
همانا خدا اراده کرده که پلیدى را از شما اهل بیت ببرد، و آن طور که خود مىداند پاکتان کند.
آیه به وضوح تصریح دارد که خداوند اراده کرده هرگونه رجس و ناپاکی ، اعم از ناپاکی هایی که از نظر عقل یا عرف یا شرع قبیح هستند را از اهل بیت برداشته و آنها را پاک و معصوم نماید . و معلوم است که هیچ قدرتی نمی تواند مانع اراده تکوینی خداوند گردد .
سؤال مهم این است که مراد از « اهل البیت » در آیه چه کسانی هستند ؟
اهل سنت می گویند ، مراد ، زنان پیامبر (ص) هستند ، زیرا با سیاق آیات قبل و بعد که درباره زنان پیامبر (ص) است ، سازگار می باشد . اما از نظر شیعه ، مراد از اهل البیت ، پنج تن آل عبا هستند و ادله بسیاری بر این ادعا دلالت دارد .
دلیل اول : حدیث کساء : پیامبر اسلام (ص) در منزل ام سلمه بود ، علی (ع) ، فاطمه (س) ، حسن و حسین (ع) را به زیر عبا فرا خواند . ام سلمه ( از زنان پیامبر ) اجازه ملحق شدن به آنها را خواست ، اما پیامبر (ص) اجازه ندادند ، بعد گفت : خدایا اینان اهل بیت منند ، آنها را از هر پلیدی و آلودگی دور نما . پس از این سخن پیامبر (ص) آیه تطهیر نازل گردید .
بسیاری از دانشمندان اهل سنت به این شأن نزول اعتراف کرده اند مانند :
1. صحیح مسلم ، ج 4 ، باب 9 ، ص 1883 ( به نقل از عایشه )
2. مسند احمدبن حنبل ، ج 1 ، ص 331
3. سنن ترمذی ، باب 34 ، ص 855
4. المستدرک علی الصحیحین ، ج 2 ، ص 451
دلیل دوم : پیامبر اسلام (ص) بعد از نزول این آیه به مدت 6 ماه و به نقلی تا 9 ماه ، هر روز صبح ، هنگام نماز مقابل خانه علی (ع) قرار می گرفت و این آیه را تلاوت می نمود .
این مطلب در اسناد اهل سنت آمده است مانند :
1. سنن ترمذی ، ص 855
2. مسند احمدبن حنبل ، ج 3 ، ص 259
3. الدر المنشور ، سیوطی ، ج 5 ص 377
دلیل سوم : پیامبر اسلام (ص) در روایتی ، مصادیق اهل بیت را معین کرده و فرمودند : نزلت هذه الایه فی خمسه ، فیّ و فی علیّ و فاطمه و حسن و حسین . ( به نقل از تفسیر روح المعانی ، آلوسی ، ج 11 ، ص 197 )
دلیل چهارم : در آیه شریفه آمده است « عنکم الرجس » و می دانیم که ضمیر « کم » مذکر است و شامل زنان پیامبر (ص) که مؤنث هستند نمی شود.
دلیل پنجم : در قرآن به زنان پیامبر(ص) نسبت گناه داده شده و آنها را به توبه دعوت نموده است(تحریم / 4) پس دانسته می شود زنان پیامبر (ص) معصوم نیستند و آیه تطهیر شامل آنها نمی شود .